Hạch toán chứng khoán tài khoản | Không chỉ xuất hiện trong các công ty, doanh nghiệp thường xuyên diễn ra các hoạt động chứng khoán, giao dịch. Mà còn được ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Vậy hạch toán tài khoản Chứng khoán kinh doanh – tài khoản 121 như thế nào?. Hãy cùng Kế toán Việt Hưng tìm hiểu trong bài viết sau đây nhé.
THAM KHẢO:
Phương pháp hạch toán Tạm ứng Tài khoản 141 theo Thông tư 133
1. Hạch toán tài khoản chứng khoán toàn khoản 121 theo TT 133 khi nào?
– Dùng để phản ánh tình hình mua, bán và thanh toán các loại chứng khoán theo quy định của pháp luật nắm giữ vì mục đích kinh doanh (kể cả chứng khoán có thời gian đáo hạn trên 12 tháng mua vào, bán ra để kiếm lời). Chứng khoán kinh doanh bao gồm:
- Cổ phiếu, trái phiếu niêm yết trên thị trường chứng khoán
- Các loại chứng khoán và công cụ tài chính khác
=> Tài khoản này không phản ánh các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn, như: Các khoản cho vay theo khế ước giữa 2 bên, tiền gửi ngân hàng, trái phiếu, thương phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu,… nắm giữ đến ngày đáo hạn.
– Chứng khoán kinh doanh phải được ghi sổ kế toán theo giá gốc, bao gồm: Giá mua cộng (+) các chi phí mua (nếu có) như chi phí môi giới, giao dịch, cung cấp thông tin, thuế, lệ phí và phí ngân hàng. Giá gốc của chứng khoán kinh doanh được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản thanh toán tại thời điểm giao dịch phát sinh. Thời điểm ghi nhận các khoản chứng khoán kinh doanh là thời điểm nhà đầu tư có quyền sở hữu, cụ thể như sau:
- Chứng khoán niêm yết được ghi nhận tại thời điểm khớp lệnh (T+0);
- Chứng khoán chưa niêm yết được ghi nhận tại thời điểm chính thức có quyền sở hữu theo quy định của pháp luật.
– Mọi trường hợp hoán đổi cổ phiếu đều phải xác định giá trị cổ phiếu theo giá trị hợp lý tại ngày trao đổi. Phần chênh lệch (nếu có) giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về và giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi được kế toán là doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ). Việc xác định giá trị hợp lý của cổ phiếu được thực hiện như sau:
- Đối với cổ phiếu của công ty niêm yết, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm yết trên thị trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi thị trường chứng khoán không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá giao dịch đóng cửa trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi sàn UPCOM không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu chưa niêm yết khác, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá do các bên thỏa thuận theo hợp đồng hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm trao đổi.
Ngoài ra,
– Kế toán phải mở sổ chi tiết để theo dõi chi tiết từng mã, từng loại chứng khoán kinh doanh mà doanh nghiệp đang nắm giữ (theo từng loại chứng khoán; theo từng đối tượng, mệnh giá, giá mua thực tế, từng loại nguyên tệ sử dụng để đầu tư…).
– Khi thanh lý, nhượng bán chứng khoán kinh doanh (tính theo từng loại chứng khoán) giá vốn chứng khoán kinh doanh được xác định theo phương pháp bình quân gia quyền hoặc nhập trước xuất trước. Chi phí bán chứng khoán được phản ánh vào chi phí tài chính trong kỳ. Khoản lãi hoặc lỗ khi thanh lý, nhượng bán chứng khoán kinh doanh được phản ánh vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính trong kỳ báo cáo.
– Cuối niên độ kế toán, nếu giá trị thị trường của chứng khoán kinh doanh bị giảm xuống thấp hơn giá gốc, kế toán được lập dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh
– Cuối niên độ kế toán doanh nghiệp phải đánh giá lại tất cả các loại chứng khoán kinh doanh là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch. Việc xác định tỷ giá chuyển khoản trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại chứng khoán kinh doanh là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư 133
2. Kết cấu của chứng khoán tài khoản 121 theo Thông tư 133
Bên Nợ: Giá trị chứng khoán kinh doanh mua vào.
Bên Có: Giá trị ghi sổ chứng khoán kinh doanh khi bán.
-> Số dư bên Nợ: Giá trị chứng khoán kinh doanh tại thời điểm báo cáo.
3. Cách hạch toán Chứng khoán tài khoản 121 theo Thông tư 133 chi tiết
3.1 Khi chuyển nhượng chứng khoán kinh doanh, căn cứ vào giá bán chứng khoán:
– Trường hợp có lãi, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131… (tổng giá thanh toán)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá vốn bình quân gia quyền)
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (chênh lệch giữa giá bán lớn hơn giá vốn).
– Trường hợp bị lỗ, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131 (tổng giá thanh toán)
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (chênh lệch giữa giá bán nhỏ hơn giá vốn)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá vốn bình quân gia quyền).
– Các chi phí về bán chứng khoán, ghi:
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính
Có các TK 111, 112, 331…
3.2 Khi mua chứng khoán kinh doanh:
Kế toán căn cứ vào chi phí thực tế mua (giá mua cộng (+) chi phí môi giới, giao dịch, chi phí thông tin, lệ phí, phí ngân hàng…), ghi:
Nợ TK 121 – Chứng khoán kinh doanh
Có các TK 111, 112 (thanh toán bằng tiền mặt, tiền gửi ngân hàng)
Có TK 141 – Tạm ứng (trừ vào tiền đã tạm ứng)
Có TK 1386 – Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược (trừ vào khoản tiền đã ký quỹ, ký cược)
Có TK 331 – Phải trả người bán (chưa thanh toán).
3.3 Kế toán cổ tức, lợi nhuận được chia, ghi:
– Trường hợp nhận cổ tức cho giai đoạn sau ngày đầu tư, ghi:
Nợ TK 111 – Tiền mặt (Thu bằng tiền mặt)
Nợ TK 112 – Tiền gửi ngân hàng (Thu bằng tiền gửi ngân hàng)
Nợ TK 138 – Phải thu khác (1388) (Chưa thu được tiền ngay)
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính
– Trường hợp nhận cổ tức của giai đoạn trước ngày đầu tư, ghi:
Nợ TK 111 – Tiền mặt (Thu bằng tiền mặt)
Nợ TK 112 – Tiền gửi ngân hàng (Thu bằng tiền gửi ngân hàng)
Nợ TK 138 – Phải thu khác (1388) (Chưa thu được tiền ngay)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (Phần tiền lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư).
– Trường hợp nhận được phần cổ tức, lợi nhuận đã được dùng để đánh giá tăng vốn Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hoá không ghi nhận doanh thu hoạt động tài chính mà ghi giảm giá trị khoản đầu tư tài chính, ghi:
Nợ các TK 112, 138 (1388)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh.
3.4 Thu hồi hoặc thanh toán chứng khoán kinh doanh đã đáo hạn, ghi:
Nợ các TK 111, 112, 131
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá gốc chứng khoán)
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (phần lãi chứng khoán).
3.5 Trường hợp doanh nghiệp nhượng bán chứng khoán kinh doanh dưới hình thức hoán đổi cổ phiếu:
Doanh nghiệp nhượng bán chứng khoán kinh doanh dưới hình thức hoán đổi cổ phiếu, doanh nghiệp phải xác định giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về tại thời điểm trao đổi. Phần chênh lệch (nếu có) giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về và giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi được kế toán là doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ).
– Trường hợp hoán đổi cổ phiếu có lãi, ghi:
Nợ TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi tính theo phương pháp bình quân gia quyền)
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (phần chênh lệch giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về cao hơn giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi)
– Trường hợp hoán đổi cổ phiếu bị lỗ, ghi:
Nợ TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về
Nợ TK 635 – Chi phí tài chính (phần chênh lệch giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về thấp hơn giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi tính theo phương pháp bình quân gia quyền).
3.6 Đánh giá lại số dư các loại chứng khoán thỏa mãn định nghĩa các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (như trái phiếu, thương phiếu bằng ngoại tệ…), ghi:
– Trường hợp lãi, ghi:
Nợ TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (1212,1218 )
Có TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
– Trường hợp lỗ, ghi:
Nợ TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (1212,1218 ).
3.7 Định kỳ thu lãi trái phiếu và các chứng khoán khác, ghi:
– Trường hợp nhận tiền lãi và sử dụng tiền lãi tiếp tục mua bổ sung trái phiếu, tín phiếu (không mang tiền về doanh nghiệp mà sử dụng tiền lãi mua ngay trái phiếu), ghi:
Nợ TK 121 – Chứng khoán kinh doanh
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
– Trường hợp nhận lãi bằng tiền, ghi;
Nợ TK 111 – Tiền mặt
Nợ TK 112 – Tiền gửi ngân hàng
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
– Trường hợp ghi nhận lãi nhưng chưa thu được tiền, ghi;
Nợ TK 138 – Phải thu khác
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính.
– Trường hợp nhận lãi đầu tư bao gồm cả khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi mua lại khoản đầu tư đó thì phải phân bổ số tiền lãi này. Chỉ ghi nhận là doanh thu hoạt động tài chính phần tiền lãi của các kỳ mà doanh nghiệp mua khoản đầu tư này; Khoản tiền lãi dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư được ghi giảm giá trị của chính khoản đầu tư đó, ghi:
Nợ TK 111 – Tiền mặt (Thu bằng tiền mặt)
Nợ TK 112 – Tiền gửi ngân hàng (Thu bằng tiền gửi ngân hàng)
Nợ TK 138 – Phải thu khác (1388) (Khoản lãi chưa thu được)
Có TK 121 – Chứng khoán kinh doanh (phần tiền lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư)
Có TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính (phần tiền lãi của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua khoản đầu tư).
4. Mở tài khoản chứng khoán online có được không?
Theo Quy định Luật chứng khoán 70/2006/QH11:
=> Việc Mở Tài khoản Chứng khoán Online kiểu như này bản chất là rút ngắn khâu bạn khai thông tin trực tiếp trên Hợp đồng. Để đảm bảo tính pháp lý thì vẫn cần có Hợp đồng gốc giữa khách hàng và Công ty để sau này nếu như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hay Trung tâm Lưu ký Chứng khoán có kiểm tra lại thì vẫn đầy đủ Hồ sơ theo quy định của Luật Chứng khoán như đã nói ở trên. Như vậy không thể Mở được Tài khoản Chứng khoán Online đúng nghĩa như nhiều người vẫn nghĩ khi xem các đoạn quảng cáo hay giới thiệu của các Công ty Chứng khoán, chính xác phải gọi là Mở Tài khoản Chứng khoán Từ xa.
Sau khi khai thông tin Online theo mẫu Công ty Chứng khoán đã chọn:
VD:
+ Công ty Chứng khoán đó gửi 1 bản mềm về Email của khách hàng. Đây chính là Hồ sơ Mở Tài khoản Chứng khoán dưới dạng Bản mềm PDF đã có đầy đủ thông tin của khách hàng
+ Khách hàng kiểm tra lại Hồ sơ đó. Nếu đúng thì In ra, Ký và ghi rõ Họ tên + Phô tô Chứng minh thư
+ Gửi lại Hồ sơ qua Chuyển phát cho bê Công ty Chứng khoán đã đăng ký mở tài khoản về địa chỉ họ ghi trong Email
+ Sau khi Công ty Chứng khoán nhận được Hồ sơ khách gửi lại, sẽ gọi điện xác nhận thông tin khách hàng đã khai.
XEM THÊM: Hơn 60 khoá học kế toán Online chuyên môn sâu 1 kèm 1
Cách hạch toán Chứng khoán kinh doanh TK 121 theo TT 133 trên đây là những hướng dẫn cụ thể và chi tiết nhất cho từng trường hợp nghiệp vụ. Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm thông tin về cách hạch toán. Ứng dụng tài khoản này trong các lĩnh vực khác nhau thông qua những nguồn trên Internet. Để tham khảo thêm thông tin chi tiết. Bạn đọc vui lòng truy cập website của Kế toán Việt Hưng https://lamketoan.vn/