1.Các hình thức bán hàng đại lý
– Đại lý hưởng hoa hồng: Là hình thức mà bên đại lý thực hiện việc mua, bán hàng hóa theo giá mua, giá bán do bên giao đại lý ấn định để được hưởng hoa hồng. Mức hoa hồng được tính theo tỷ lệ phần trăm do các bên thỏa thuận trên giá mua, giá bán hàng hóa.
– Đại lý bao tiêu sản phẩm, dịch vụ: là hình thức đại lý phổ biến mà bên đại lý thực hiện việc mua, bán trọn vẹn một khối lượng hàng theo giá do bên giao đại lý ấn định để được hưởng thù lao theo quy định của công ty mở đại lý. Mức thù lao mà đại lý được hưởng là mức chênh lệch giữa giá mua, giá bán thực tế so với giá do bên giao hàng cho đại lý ấn định hoặc thỏa thuận.
– Đại lý độc quyền: là hình thức đại lý mà tại một khu vực nhất định, có thể là trên quy mô toàn quốc hay quy mô khu vực, bên giao đại lý chỉ giao cho một đại lý độc quyền việc mua, bán một hoặc một số mặt hàng.
– Tổng đại lý mua bán hàng hóa: Là hình thức đại lý mà bên đại lý tổ chức một hệ thống đại lý trực thuộc để thực hiện việc mua bán hàng hóa cho bên giao đại lý.
2.Quy trình hạch toán theo hình thức đại lý hưởng hoa hồng.
a) Hạch toán ở cơ sở giao hàng
– Khi xuất kho hàng hóa giao cho các đại lý, bên giao hàng lập Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý kèm theo Lệnh điều động nội bộ. Căn cứ vào chứng từ đã lập, kế toán phản ánh:
Nợ TK 157 – Hàng gửi đi bán
Có TK 155 – Thành phẩm
Có TK 156 – Hàng hóa
– Khi nhận được Bảng kê hoá đơn bán ra của hàng hoá đã tiêu thụ do các đại lý gửi về, kế toán ghi nhận doanh thu bán hàng:
Nợ TK 111, 112, 131 ( Số tiền đã thu hoặc phải thu của khách hàng)
Có TK 511 – Doanh thu bán hàng
Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp
Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng đã tiêu thụ:
Nợ TK 632: Giá vốn hàng bán
Có TK 157: Hàng gửi bán
– Tiền hoa hồng phải thanh toán cho bên nhận bán hàng đại lý:
Nợ TK 641 – Chi phí bán hàng
Nợ TK 133 Thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 131,111,112 – Trừ vào tiền phải thu hoặc thanh toán trực tiếp
b) Hạch toán ở cơ sở đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng
– Khi nhận hàng kế toán sẽ phản ánh:
Nợ TK 003 – Hàng hóa nhận bán hộ nhận ký gửi
– Khi xuất hàng bán hoặc xuất trả lại hàng cho bên giao hàng, kế toán ghi:
Có TK 003 – Hàng hóa nhận bán hộ nhận ký gửi
– Khi bán được hàng, bên đại lý phải lập Hoá đơn theo qui định. Căn cứ vào hoá đơn, kế toán phản ánh tổng giá thanh toán của số hàng đại lý đã bán được:
Nợ TK 111, 112, 131 – Tổng giá thanh toán
Có TK 331 – Phải trả cho người bán (Tổng giá thanh toán )
– Định kì, khi xác định hoa hồng đại lý được hưởng, kế toán ghi:
Nợ TK 331 Phải trả người bán
Có TK 511 – Doanh thu bán hàng (hoa hồng được hưởng)
Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp
– Khi thanh toán tiền hàng cho bên giao hàng:
Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán
Có TK 111, 112 – Phần tiền còn lại
Tham khảo: Hạch toán bán hàng trả chậm, trả góp.