Hạch toán, đánh giá chênh lệch tỷ giá ngoại tệ trong đơn vị HCSN có thu; đơn vị HCSN có sản xuất kinh doanh cần gì. Bài viết này Kế toán Việt Hưng chia sẻ các nội dung liên quan tới phương pháp kế toán ngoại tệ trong đơn vị hành chính sự nghiệp.
Các nghiệp vụ liên quan đến kế toán ngoại tệ trong đơn vị hành chính sự nghiệp
1- Đối với các khoản ngoại tệ phát sinh của hoạt động hành chính, hoạt động viện trợ
a) Ngân sách nhà nước cấp bằng Lệnh chi tiền hoặc nhận viện trợ
Ngân sách nhà nước cấp bằng Lệnh chi tiền hoặc nhận viện trợ bằng ngoại tệ (nếu có) về quỹ tiền mặt hoặc TK tiền gửi; kế toán HCSN quy đổi ngoại tệ ra đồng Việt Nam theo tỷ giá của Bộ Tài chính công bố, ghi:
Nợ các TK 111, 112
Có các TK 337 (3371, 3372…).
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 007- Ngoại tệ các loại (theo nguyên tệ).
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 012- Lệnh chi tiền thực chi (nếu cấp bằng Lệnh chi tiền thực chi), hoặc
Nợ TK 013 – Lệnh chi tiền tạm ứng (nếu cấp bằng Lệnh chi tiền tạm ứng).
b) Mua nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, tài sản cố định, bằng ngoại tệ từ nguồn NSNN cấp hoặc viện trợ:
– Trường hợp thanh toán ngay số tiền mua nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, TSCĐ, dịch vụ, ghi:
Nợ các TK 152, 153, 211, 213,… (tỷ giá Bộ Tài chính công bố)
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán lớn hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố)
Có các TK 111, 112,… (tỷ giá trên sổ kế toán)
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán nhỏ hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Đồng thời, ghi:
Có TK 007- Ngoại tệ các loại.
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 337- Tạm thu (3371, 3372…) (tỷ giá trên sổ kế toán)
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán nhỏ hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Có TK 366- Các khoản nhận trước chưa ghi thu (3661, 3662…) (tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán lớn hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
– Trường hợp mua nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, TSCĐ, dịch vụ, chưa trả tiền cho nhà cung cấp, ghi:
Nợ các TK 152, 153, 211 (tỷ giá Bộ Tài chính công bố)
Có TK 331- Phải trả cho người bán (tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
– Khi xuất ngoại tệ trả nợ, ghi:
Nợ TK 331- Phải trả cho người bán (tỷ giá trên sổ kế toán)
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331 nhỏ hơn tỷ giá đã ghi trên sổ TK 111, 112).
Có các TK 111, 112 (tỷ giá trên sổ kế toán)
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331 lớn hơn tỷ giá đã ghi trên sổ TK 111, 112).
Đồng thời, ghi:
Có TK 007- Ngoại tệ các loại
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 337- Tạm thu (3371, 3372…) (tỷ giá trên sổ kế toán)
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán nhỏ hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Có TK 366- Các khoản nhận trước chưa ghi thu (3661, 3662…) (tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ kế toán lớn hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
– Trường hợp rút dự toán trả nợ, ghi:
Nợ TK 331- Phải trả cho người bán (tỷ giá trên sổ kế toán)
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331 nhỏ hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố tại thời điểm rút dự toán).
Có TK 366- Các khoản nhận trước chưa ghi thu (tỷ giá Bộ Tài chính công bố).
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái (số chênh lệch giữa tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331 lớn hơn tỷ giá Bộ Tài chính công bố tại thời điểm rút dự toán).
c) Xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái cuối kỳ (nếu quy chế tài chính cho phép):
– Trường hợp lãi chênh lệch tỷ giá, kết chuyển số lãi chênh lệch tỷ giá hối đoái, ghi:
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có các TK 511, 512.
– Trường hợp lỗ chênh lệch tỷ giá, kết chuyển số lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái, ghi:
Nợ các TK 611, 612
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
2- Đối với các giao dịch phát sinh bằng ngoại tệ của hoạt động SXKD, dịch vụ
a) Đối với các khoản phải thu bằng ngoại tệ
– Khi phát sinh các khoản phải thu, căn cứ vào tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh, ghi:
Nợ TK 131- Phải thu khách hàng (theo tỷ giá giao dịch thực tế)
Có TK 531- Doanh thu hoạt động SXKD, dịch vụ (theo tỷ giá giao dịch thực tế)
Có TK 333- Các khoản phải nộp nhà nước.
– Khi thu hồi các khoản phải thu, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (theo tỷ giá giao dịch thực tế)
Nợ TK 615- Chi phí tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế)
Có TK 131 – Phải thu khách hàng (theo tỷ giá đã ghi trên sổ)
Có TK 515- Doanh thu tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế).
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 007- Ngoại tệ các loại
b) Đối với các khoản phải trả, ghi:
– Khi mua vật tư, hàng hóa, TSCĐ, dịch vụ của nhà cung cấp chưa thanh toán tiền, khi vay… bằng ngoại tệ; căn cứ tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày giao dịch, ghi:
Nợ các TK 152, 153, 211… (tỷ giá giao dịch thực tế)
Nợ TK 133- Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 331- Phải trả cho người bán (theo tỷ giá giao dịch thực tế).
– Khi thanh toán các khoản phải trả như phải trả cho người bán, phải trả nợ vay… ghi:
Nợ các TK 331- Phải trả cho người bán (theo tỷ giá đã ghi trên sổ)
Nợ TK 615- Chi phí tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 lớn hơn tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331)
Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (theo tỷ giá đã ghi trên sổ)
Có TK 515- Doanh thu tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 nhỏ hơn tỷ giá đã ghi trên sổ TK 331).
Đồng thời, ghi:
Có TK 007- Ngoại tệ các loại
c) Khi mua hàng tồn kho, tài sản cố định, dịch vụ thanh toán ngay bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ các TK 152, 153, 211, 154… (theo tỷ giá giao dịch thực tế)
Nợ TK 133- Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Nợ TK 615- Chi phí tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 lớn hơn tỷ giá giao dịch thực tế)
Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (theo tỷ giá đã ghi trên sổ)
Có TK 515- Doanh thu tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 nhỏ hơn tỷ giá giao dịch thực tế).
Đồng thời, ghi:
Có TK 007- Ngoại tệ các loại
d) Trường hợp bán ngoại tệ thu tiền Việt Nam đồng, ghi:
Nợ các TK 111 (1111), 112 (1121) (theo tỷ giá bán thực tế)
Nợ TK 615- Chi phí tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 lớn hơn tỷ giá bán thực tế)
Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (theo tỷ giá đã ghi trên sổ)
Có TK 515- Doanh thu tài chính (nếu tỷ giá đã ghi trên sổ TK 1112, 1122 nhỏ hơn tỷ giá bán thực tế).
Đồng thời, ghi:
Có TK 007- Ngoại tệ các loại
đ) Xử lý phát sinh
Khi phát sinh các khoản doanh thu hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ bằng ngoại tệ, căn cứ vào tỷ giá giao dịch thực tế, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122), 131,…
Có TK 531- Doanh thu hoạt động SXKD, dịch vụ
Có TK 333- Các khoản phải nộp nhà nước (nếu có).
Đồng thời, ghi:
Nợ TK 007- Ngoại tệ các loại.
Xem thêm: Kế toán tiền đang chuyển trong đơn vị hành chính sự nghiệp
3- Dịch vụ khi lập Báo cáo tài chính theo tỷ giá chuyển khoản
Đánh giá lại số dư các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ thuộc hoạt động SXKD, dịch vụ khi lập Báo cáo tài chính theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi đơn vị hành chính sự nghiệp thường xuyên có giao dịch:
a) Đối với các khoản tiền có gốc ngoại tệ:
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ lớn hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lãi tỷ giá hối đoái do đánh giá lại tiền bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122)
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ nhỏ hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lỗ tỷ giá hối đoái do đánh giá lại tiền bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có các TK 111 (1112), 112 (1122).
b) Đối với các khoản phải thu là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ:
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ lớn hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lãi tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản phải thu bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ TK 131 – Phải thu khách hàng
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ nhỏ hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lỗ tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản phải thu bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có TK 131- Phải thu khách hàng.
c) Đối với các khoản phải trả là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ:
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ lớn hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lỗ tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có TK 331 – Phải trả cho người bán.
– Trường hợp tỷ giá chuyển khoản trung bình tại thời điểm cuối kỳ nhỏ hơn tỷ giá ghi sổ, phản ánh phần lãi tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ, ghi:
Nợ TK 331- Phải trả cho người bán
Có TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
4- Xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ:
– Trường hợp lãi chênh lệch tỷ giá, kết chuyển số lãi chênh lệch tỷ giá hối đoái vào doanh thu hoạt động tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp, ghi:
Nợ TK 413- Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Có TK 515- Doanh thu tài chính.
– Trường hợp lỗ chênh lệch tỷ giá, kết chuyển số lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái vào chi phí tài chính, ghi:
Nợ TK 615- Chi phí tài chính
Có TK 413 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái.